بررسی تطبیقی مهم‌ترین مبانی فکری مکتب ماتریدیه و سلفیه در مباحث کلامی
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشیار دانشگاه ادیان و مذاهب
2 دکتری مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب قم.
چکیده
متکلمان ماتریدیه و سلفیه در تبیین گزاره‌های کلامی مبانی خاصی دارند که آشنایی با آن در بررسی و روشن‌سازی آموزه‌های اعتقادی دو مکتب امری لازم به شمار می‌آید. در این جستار، تلاش کرده‌ایم با استفاده از روش توصیفی و تحلیلی، اندیشه‌های متکلمان ماتریدیه و سلفیه را با استفاده از منابع دسته اول آنان واکاوی کنیم. براساس نتایج پژوهش حاضر، ماتریدیان در تبیین و نظام‌مندسازی مباحث کلامی از مبانی عقلی و نقل معتبر استفاده می‌کنند و عقل را به درک حسن و قبح ذاتی افعال مستقل می‌دانند. آنان در بحث نبوت و حسن عدالت و قبح ستم به استقلال ادراکات عقلی تأکید ورزیده و تبیین گزاره‌های کلامی را مبتنی بر حسن و قبح عقلی دانسته‌اند. از دیگر مبانی کلامی ماتریدیان، تأویل و تفویض در بحث صفات الهی است. آنان اخبار آحاد را در مباحث کلامی حجت نمی‌دانند و معتقد به وجود مجاز در متون دینی‌اند. رویکرد سلفیان در باب حسن و قبح عقلی یکسان نیست و البانی آن را شرعی دانسته؛ اما ابن‌تیمیه معتقد به حسن و قبح عقلی شده و بااین‌حال دیدگاه ماتریدیان را که آن را ذاتی اشیا و اشاعره که آن را شرعی تلقی کرده‌اند، نفی می‌کند و نظریه‌اش را برتر از اندیشۀ آنان می‌داند. وی درک حسن و قبح افعال را گاه با عقل و در مواردی با شرع و گاه نیز از هر دو دانسته است. از دیگر مبانی اعتقادی سلفیان حجیت فهم سلف، احادیث آحاد و نفی تأویل و انکار مجاز در متون دینی است. آنان تأویل را حقیقت شیء خارجی معنا می‌کنند و تقسیم الفاظ به حقیقت و مجاز را بدعت در دین می‌دانند که پس از قرون فاضله، متکلمان پدید آورده‌اند.
کلیدواژه‌ها
)
دوره 5، شماره 10
مهر 1398صفحه 71-95
- XML
- اصل مقاله 662.35 K
- فایلهای تکمیلی/اضافی
- مبانی فکری مکتب ماتریدیه.pdf