بررسی مفهوم عبادت از منظر سلفیان با تأکید بر آیۀ «اسجدوا لآدم»
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسنده
دانش‌آموختۀ حوزۀ علمیه قم، محقق دارالاعلام لمدرسة اهل‌البیت، دانشجوی دکتری دانشگاه ادیان و مذاهب
چکیده
عبادت از مهم‌ترین مفاهیم در ادبیات سلفیان است که در اثبات ادعای تکفیر، نقش زیربنایی برعهده دارد. در نگاه ایشان، آنچه در ادبیات نقلی به‌عنوان عمل عبادی شمرده شده، در هر صورت، عمل عبادی است. اگر برای خدا باشد، عبادت خدا و اگر برای غیرِ خدا باشد، عبادت غیرِ خدا خواهد بود؛ لذا موضوعاتی نظیر «دعای لغیر الله» و «ذبح لغیر الله» و... شرک محسوب می‌شود؛ اما این نگاه به عبادت، اشکالات نقضی متعددی دارد که ازجمله آن «سجده لغیر الله» است که واقع شده؛ اما قطعاً شرک نیست و همین که می‌توان عمل عبادی یافت که حاصل شده؛ اما عبادت نبوده است دلیل بر این است که می‌توان دعای لغیر اللهی نیز یافت که حاصل شده؛ اما عبادت نبوده است. در این میان توجیهاتی ممکن است ازسوی سلفیه بیان شود که به ترتیب، چهار نمونه متصور است. اول اینکه: اساساً آنچه صورت گرفته، سجده نبوده؛ دوم اینکه: حضرت آدم% قبله بوده و نه مسجود؛ سوم اینکه: سجده به‌صورت تحیتی بوده نه عبادی و چهارم اینکه: سجده به‌صورت استثنا و خاص جایز شده است؛ اما هر چهار توجیه، اشکالاتی دارد که موجب می‌شود هیچ‌یک از آنها جوابی صحیح، برای رهایی از نقض واردشده به تعریف عبادت نباشند.
کلیدواژه‌ها
)