تحلیل مبانی کلامی وهابیت در مواجهه با حکومت با تأکید بر دیدگاه عبدالعزیز بن باز و جهیمان العتیبی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه قم (نویسندۀ مسئول)

2 دانشجوی دکتری رشته مدرسی معارف اسلامی دانشگاه قم

چکیده

اندیشه‌های عبدالعزیز بن باز و جهیمان العتیبی، گویای وجود دو رویکرد کلامی متفاوت میان وهابیت در مواجهه با حکومت است. افکار بن­باز که بازتابی از گفتمان غالب در میان وهابیت معاصر است، بر تمکین تام از حاکم مستقر و پرهیز از هر نوع مخالفت عملی و حتی نصیحت علنی نسبت به حاکم فاسد تأکید دارد و هر نوع مخالفت با حاکم را به سنت خوارج ملحق می­کند. آرای عتیبی نیز که بازتابی از گفتمانی سابقه‌دار، اما مهجور در میان وهابیت است، تمکین از حکومت را مشروط به پایبندی حاکم از موازین شرعی می­داند و ضمن مخالفت با تمکین تام از حاکم جائر، تلاش برای سرنگونی حاکم فاسد را دستور صریح اسلام می­داند. اگرچه بن‌باز و عتیبی یکدیگر را به خروج از اصول وهابیت متهم می‌کنند؛ اما تحلیل مبانی آنها که با روش تحلیل کتابخانه‌ای صورت گرفته است، نشان از تطابق بیشتر افکار عتیبی با اصول، اهداف و عملکرد وهابیت برخاسته از نجد دارد.

کلیدواژه‌ها