بررسی دلایل ابن‌تیمیه در رد تأویل مصطلح

ملک مکان, حمید; مصلحی, صادق

بررسی دلایل ابن‌تیمیه در رد تأویل مصطلح

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

¹ استادیار دانشگاه تهران، دانشکدۀ معارف و اندیشۀ اسلامی، گروه مبانی نظری اسلام

² دانشجوی دکتری و پژوهش‌گر موسسه دارالاعلام

چکیده

ابنتیمیه تأویل مصطلح را بدعت و تأویل صفات خبری را تحریف اسماء و صفات الهی میداند. اولین دلیل او، سیره سلف در پذیرفتن صفات خبری بهمعنای ظاهری آن و پرهیز و منع از تأویل است؛ در حالیکه برخی از سلف، صفات خبری را تأویل کردهاند. وی دلیل دوم را ناتمام بودن دلایل متکلمین در زمینه تأویل دانسته است. متکلمین دلایل نقلی را ظنی و حکم عقل را قطعی میدانند؛ اما ابنتیمیه ظنی بودن دلیل لفظی در برابر دلیل عقلی را نمیپذیرد؛ از نظر او، دلایل یا قطعی و یا ظنی هستند و در صورت قطعی بودن، با هم تعارض نخواهند داشت و اگر یکی ظنی باشد و دیگری قطعی، دلیل قطعی مقدم و اگر هر دو ظنی باشند، با توجه به مرجحات عمل میشود؛ در حالیکه نزاعی در تقدم قطعی بر ظنی نیست؛ بلکه نزاع، قطعی دانستن دلیل عقلی است که ابنتیمیه بهخاطر حجت ندانستن برهانهای عقلی، دلیل عقلی را قطعی نمیداند و به عقل اجازه قضاوت درباره نصوص صفات خبری را نمیدهد.

کلیدواژه‌ها