بررسی نسبت دموکراسی و توحید حاکمیت از دیدگاه اسلام‌گرایان معاصر

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری رشتۀ وهابیت‌شناسی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی قم. (نویسنده مسئول).

2 عضو هئیت علمی دانشگاه ادیان و مذاهب

3 استادیار گروه مذاهب کلامی، دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی.

4 عضو هیئت علمی گروه مذاهب کلامی دانشگاه ادیان و مذاهب اسلامی.

چکیده

همۀ اسلام‌گرایان به اصل توحیدِ حاکمیت معترف‌اند؛ لکن در نسبت­سنجیِ رابطۀ دموکراسی با آموزه‌های اسلام، منازعات و چالش‌های مهمی میان آنها رخ داده است. برخی از اسلام‌گرایان، مطلقِ دموکراسی را ناقض توحیدِ حاکمیت دانسته‌اند و برخی دیگر، ضمن نفیِ دموکراسی غربی، از امکان جمع میان روش دموکراسی با توحید حاکمیت، سخن گفته‌اند. واکاوی این منازعه این نتیجه را به‌دست می­دهد که اختلاف، زاییدۀ ابهام در مفهوم دموکراسی است. گروه‌های وهابیت، القاعده و داعش بر این باورند که سکولاریسم، انسان‌محوری و قبول بی‌قیدوشرط خواست اکثریت، به‌مثابۀ رکن، جوهر و ذاتیِ دموکراسی‌اند و پیراستن و انفکاک آنها از دموکراسی امکان­پذیر نیست؛ بنابراین دموکراسی، متعین در نسخۀ دموکراسی غربی است و دموکراسی اسلامی امکان‌پذیر نیست. در مقابل برخی از اسلام‌گرایان گفته‌اند: مشارکت و نقش‌آفرینی مردم در حکومت، جوهرِ دموکراسی است و هیچ‌یک از سه عنصر مذکور در موضوع­له دموکراسی اخذ نشده است؛ بنابراین، دموکراسی غربی صرفاً مصداقی از دموکراسی است. درنتیجه باید گفت، ابهام در مفهوم دموکراسی، منشأ اختلاف و منازعۀ لفظی و غیرِ حقیقی اسلام‌گرایان در نسبت­سنجی رابطۀ دموکراسی با توحید حاکمیت شده است.

کلیدواژه‌ها

سلفی پژوهی
دوره 7، شماره 14
اسفند 1400
صفحه 67-86

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار