بررسی انتقادی معنای عقل و مستندات آن از دیدگاه ابن‌تیمیه
نوع مقاله : مقاله پژوهشی
نویسندگان
1 دانشجوی دکتری رشته وهابیت‌شناسی دانشگاه باقرالعلوم (نویسندۀ مسئول)
2 دانشیار دانشگاه باقرالعلوم.
چکیده
علمای جهان اسلام به عقل و معنای آن اهمیت ویژه‌ای داده‌اند. ازجملۀ این علما، ابن‌تیمیه است که نگاه ویژه‌ای به عقل دارد. این مقاله با روش توصیفی - تحلیلی در صددِ بازشناسیِ هندسۀ معرفتیِ صحیح از معناشناسی ابن‌تیمیه است تا ضمن هموارشدن مسیر برای درک اصطلاح عقل، در مقام نقد افکار او نیز استفاده شود. ابن‌تیمیه، معنای لغوی عقل را امساک می‌داند و بر این باور است که عقل دارای معانی اصطلاحی قوۀ غریزی (عرض، قائم به غیر) علم و اعمال، علم و همراهی عمل با علم، مسمّای مصدر عقل، (اندیشیدن) انواع علم و ضربی از علوم ضروری است؛ البته عقلِ به‌معنای علم و همراهی عمل با علم، خود بر دو قسمِ عقل مناط تکلیف و عقل ناجی، تقسیم می‌شود. این معناشناسی عقل از منظر ابن‌تیمیه مبتنی بر منابعی همچون کتب لغت، لغت پیامبر$ و امت اوست. این در حالی است که منابع مذکور بر معانی عقل به‌گونه‌ای دیگر اشاره کرده‌اند و ادعای ابن‌تیمیه مبنی بر معناشناسی، برخاسته از مستندات مذکور ناصحیح است.
کلیدواژه‌ها
)